Steeds meer jongeren belanden in een burn-out zodra ze aan het werk gaan. ¾ van alle mensen met burn-out klachten valt zelfs in de groep jongeren. In mijn praktijk zie ik een sterke toename jongeren in de leeftijdscategorie 20 tot 30 jaar die vastlopen op het maken van keuzes en niet lekker in hun vel zitten. Jongeren schakelen steeds vaker uit eigen beweging hulp in, omdat jongeren bewust bezig zijn met hun persoonlijke ontwikkeling.

Corona en dagelijks langdurig social media gebruik worden door de oudere generatie als oorzaak aangewezen. De oudere generatie vraagt zich af, waar jongeren stress van zouden moeten hebben en vaak hebben zij geen begrip voor burn-out klachten op jonge leeftijd. De generatie boven de jongeren is wel mede verantwoordelijk dat steeds meer jongeren vastlopen. De oorsprong van dit probleem gaat verder terug als Corona en het social media tijdperk waarmee onze jongeren in op groeien.

In deze blog vertel ik hierover meer. De invloed van social media gebruik komt ook aan bod. Zowel voor jongeren als voor ouders en opvoeders is deze blog interessant om te lezen.

In deze blog komen de onderstaande onderwerpen aan bod en een aantal tips voor ouders en jongeren.

• Het monitoren op jonge leeftijd vanaf de basisschool
• Invloed van uitspraken van ouders
• VMBO advies te min?
• Wanneer bijlessen inschakelen?
• Invloed van Magister
• Een jaar overdoen of een niveau terug schakelen
• Invloed van de Social Media flow
• Eenmaal aan het werk
• Minder hard werken en minder vergelijken
• Wat kun je als ouders doen om minder druk op te leggen?
• Wat kun je als jongere doen?

Het monitoren op jonge leeftijd vanaf de basisschool

Vanaf de kleuterschool worden kinderen op hun prestaties gemonitord op wat wel en niet goed gaat. In grafieken wordt dit voor het kind en ouders visueel zichtbaar gemaakt en in gesprekken met het kind wordt besproken wat goed gaat en wat verbeterd zou kunnen worden. Ouders voelen zich verantwoordelijk voor de prestaties van hun kind en na het zien en horen van de verbeterpunten brengen zij thuis tijd door om samen met hun kind extra te oefenen op de te verbeteren punten. Ook worden extra ondersteunings- of bijlessen al snel ingezet voor vakken die wat lastiger gaan. Zo worden vele kinderen vanaf jonge leeftijd opgezadeld met bijlessen en moeten zij dagelijks na school al dan niet met ouders en of begeleiders extra oefenen.

De aandacht wordt vooral gelegd op wat niet goed gaat en door het dagelijks thuis extra moeten oefenen ervaren kinderen al op jonge leeftijd stress en druk. Er is hierdoor minder tijd over om te kunnen ontspannen en kind te mogen zijn. Aan de vakken waarin het kind juist goed in is, wordt niet veel aandacht gegeven, omdat alle aandacht naar de te verbeteren punten gaat. Hierdoor kunnen kinderen nauwelijks genieten van het geen waar ze goed in zijn en blijft verdere natuurlijke ontwikkeling van deze sterke punten vaak uit. Dit wordt doorgetrokken op het middelbaar onderwijs. Doordat de sterke punten te weinig aandacht krijgen, verklaard dat jongeren na het behalen van hun middelbare schooldiploma vaak nog zoekende zijn en niet weten wat bij hun past qua vervolgopleiding. Ook is er tegenwoordig veel meer keus aan opleidingen die jongeren voorbij zien komen. Vroeger wist je wat je familie deed en de buren en dat maakte het makkelijker om te kiezen, omdat je van veel beroepen geen weet had.

Invloed van uitspraken van ouders

Bekende uitspraken van ouders zijn; “Als je maar gelukkig bent” of “Je kunt alles worden, maar je moet wel je best doen en het beste uit jezelf naar boven halen”. Het woordje MAAR in deze zin zorgt voor druk en prestatiedrang en het voortdurend streven om de beste versie van jezelf te worden. Ook de woorden dat alles mogelijk is om te worden wie je wilt zijn als je er maar hard voor werkt, is niet de realiteit. Ieder kind heeft vakken waar hij of zij niet goed in is. Als je veel extra tijd in het geen stopt waarin je niet goed bent, dan word je daar beter in, maar je moet wel continu op je tenen lopen. Kinderen worden dan geleefd in plaats van dat ze leven. Ze genieten hierdoor minder intens van hun schoolperiode.

Kinderen op jonge leeftijd leren zo, dat alles zo goed mogelijk moet zijn, als je er maar aandacht aan besteedt en er hard voor werkt. Zo raakt hun hoofd en lijf gewend aan spanningen en negatieve emoties, door langdurig onder stress en druk gebukt te gaan. Positieve gevoelens van blijdschap en euforie worden hierdoor afgezwakt.

VMBO advies te min?

Doordat er op de basisschool individueel en thuis extra tijd wordt besteed aan de vakken die minder goed gaan, zijn de rapportcijfers hoger en scoren de kinderen hoger op de Cito eindtoets. VMBO en Mavo advies is tegenwoordig te min en not done bij vele ouders en kinderen. De gedachte is dat je met een VMBO advies niet aan kunt komen op verjaardagen.

Hier komt bij dat kinderen hun ouders blij willen maken met een zo hoog mogelijk schooladvies. Ze gaan daardoor harder werken om een zo goed mogelijke prestatie af te leveren. Door alle extra oefentijd buiten school, creëer je een hoger middelbaarschooladvies. Met als gevolg dat kinderen een niveau hoger kunnen instappen in het middelbare onderwijs.

Naast het vele toetsen in het basisonderwijs spelen ook de hoge verwachtingen van ouders richting leerkrachten een rol. Leerkrachten voelen continue druk dat leerlingen op hun best moeten presteren, omdat docenten anders door ouders erop afgerekend worden.

Een instap naar een hoger niveau door extra bijlessen heeft gevolgen. Hoe hoger het middelbaar niveau hoe hoger het tempo en de hoeveelheid stof. Om de stof bij te kunnen benen in het middelbaar onderwijs, zijn kinderen dan wederom genoodzaakt om thuis extra tijd in hun studie te stoppen. Met als gevolg dat gemotiveerde tieners tot over hun grenzen gaan werken. Tieners die minder gemotiveerd zijn en onvoldoendes halen, krijgen al snel weer bijles en moeten vaak alle zeilen bijzetten om toch over te gaan. Ook voelen ze continue druk van ouders en leerkrachten.

Wanneer bijlessen inschakelen?

Als een kind leerstoornissen zoals dyslexie of dyscalculie heeft of als het niet duidelijk is waarom een kind niet goed kan leren of onzeker is, dan is een kind gebaat bij bijlessen. Een zetje in de goede richting geven of sturing geven hoe anders te leren kan dan helpend zijn. Maar het is niet helpend als kinderen door hun ouders gepushed worden om bijlessen te volgen, omdat zij graag een hogere instroom zien.

Ik zelf heb ook dyslexie. Ik kwam hier pas achter toen een remedial teacher, die wekelijks bij ons aan huis kwam om onze 2 zonen beide met dyslexie te begeleiden, mij vragen ging stellen. Dit verklaarde waarom ik vroeger een hekel aan dictees had en hier nog wel eens over droom. Ik heb zonder bijlessen mijn studies goed doorlopen en ik kan niet zeggen dat ik gedurende mijn schoolperiode stress of druk heb ervaren. Ik heb hierin mijn eigen pad mogen lopen. Achteraf gezien denk ik dat ik best een niveau hoger op het middelbaar onderwijs had kunnen instromen, maar dan had ik harder moeten werken en had dit waarschijnlijk meer stress en druk gegeven.

Toen wij bijlessen voor onze zonen op de basisschool inschakelden, was ik me niet bewust dat dit prestatiedruk en misschien een te hoge instroom gezien hun dyslexie met zich mee zou kunnen brengen. Met de kennis die ik nu heb, heb ik dubbele gevoelens of het wel of niet goed is geweest dat wij blind van het schooladvies zijn uitgegaan. Wij hebben niet verder nagedacht of het geadviseerde niveau ook bij hun leertempo en handicap dyslexie paste. Dit omdat onze oudste zoon flinke stress heeft ervaren om de Havo te doorlopen en ook zie ik onze jongste nu op de Havo worstelen.

Invloed van Magister

Vroeger kregen middelbare scholieren een paar keer per jaar een rapport mee naar huis, maar door de komst van Magister kunnen ouders hun kind continu volgen. Ouders hebben altijd inzicht in de schoolprestaties van hun kind, waardoor confrontatie met een slecht punt altijd op de loer ligt. Kinderen worden gecontroleerd en door hun ouders achter hun broek aangezeten. Na school krijgen ze dagelijks de vraag of ze hun huiswerk al af hebben of al geleerd hebben voor de komende proefwerken. Ik heb mezelf hieraan ook schuldig gemaakt en dat kwam de sfeer in huis niet ten goede.

Kinderen ervaren en voelen zo geen ruimte om aan te mogen modderen en zelf hun weg in het studeren te mogen vinden. Met een zesjes cultuur nemen ouders tegenwoordig geen genoegen meer. Hoger is beter is het motto geworden. Beter is dat een kind zijn of haar eigen tempo kan en mag lopen. Dan voelt het kind de ruimte om zelf te ontdekken welke manier van leren bij hem of haar past. Het kind kan dan zelf meer verantwoordelijkheid nemen om uit eigen beweging met de studie aan de slag te gaan.

Onze oudste zit inmiddels op een HBO opleiding en zijn studie doet hij volledig op zijn eigen houtje. Zo nu en dan deelt hij trots zijn behaalde resultaten. In het begin voelde ik me een luie niet betrokken ouder, maar hij zelf en de sfeer in huis is nu veel meer ontspannen.

Een jaar overdoen of een niveau terug schakelen

Een jaar overdoen of een niveau terug schakelen is niet het einde van de wereld, omdat het kind zich hierdoor weer meer kan ontspannen. De angst van ouders is vaak dat ze hun kring met opgebouwde vriendjes kwijt raken. Als het kind meer kan ontspannen, omdat het niveau en leerstijl beter bij hem of haar past, dan kan het kind de stof beter in zich opnemen. Het kind gaat door successen meer in zichzelf geloven en hierdoor stijgt ook de motivatie en het zelfvertrouwen.

Invloed van de Social Media flow

Uit een recent onderzoek van Unicef “Geluk onder druk” is gebleken dat schoolgaande jongeren het meest stress ervaren door school en niet door social media gebruik wat door ouderen gedacht wordt. De social media wordt als een onderdeel van hun leven gezien en hier halen ze vaak ontspanning uit aldus de geïnterviewde jongeren. Het is juist de boodschap die schoolgaande jongeren meekrijgen van hun docenten en ouders om huiswerk en proefwerken niet uit te stellen en vanaf begin van het schooljaar elke dag hard te werken.

Naast de schooldruk speelt social media wel degelijk een rol. Op social media is de feelgood flow zichtbaar. Door deze flow op social media vergelijken jongeren zichzelf continu met anderen die een nog leukere baan, sport of hobby hebben. Of ze willen nog gezonder eten of hun kennis blijven verrijken en van zoveel mogelijk dingen op de hoogte blijven, om mee te kunnen praten. Ze googlen zich suf om alles wat ze voorbij zien komen te willen ontdekken. Anderen hebben nog iets beters en ogen nog gelukkiger. Dit zorgt ervoor dat jongeren altijd zoekende zijn en alles uit willen proberen wat veel onrust geeft.

Social media heeft verborgen verleiders in zich en er wordt bewust de behoefte gecreëerd om erbij te willen horen. Het ideaal plaatje wordt bewust geschetst om bezoekers in de verleiding te brengen met hierachter een verborgen commerciële insteek. Door het continue zichzelf vergelijken met anderen bevinden jongeren zich jarenlang in een wedstrijd met zichzelf en met anderen.

Door het FOMO effect (Fear of missing out / angst om iets te moeten missen) willen jongeren bij zoveel mogelijk activiteiten of evenementen zijn. Want wat als ik er niet bij ben en het erg leuk was dan kan ik er niet over meepraten en hoor ik er niet bij. Het altijd bereikbaar moeten zijn en voortdurend te moeten kijken op je mobiele telefoon en te reageren op berichten, werkt erg vermoeiend.

Jongeren kunnen steeds minder genieten en hangen vaker thuis met hun telefoon of Netflix op de bank of gamen te veel. Daar tellen we de 4-5 uur op social media nog bij op, omdat ze van zichzelf en anderen verwachten alles bij te moeten houden. We zien het gebruik van alcohol en wiet toe nemen door stress.

Langdurig social media gebruik zorgt er voor dat je wereldje steeds kleiner wordt. Zintuigen om bewust te genieten van de dingen om je heen gaan minder goed werken. Een Amerikaanse onderzoeker heeft jongeren 3 dagen op digidieet gezet door een schermverbod af te geven. Na 2 dagen proefden de jongeren hun eten beter, hoorden ze buiten vogels fluiten en zochten ze hun vrienden of familie op om bij te praten en meer samen te lachen. Dit gaf ze een gevoel van een rijker leven.

De leeftijd tot 21 jaar wordt als de meest gestreste generatie gezien. Doordat jongeren vaak ook al jarenlang gebukt gaan onder stress gedurende hun schooltijd, sluipen symptomen van een burn-out er nietsvermoedend in.

Eenmaal aan het werk

Als jongeren met hun studie klaar zijn, betreden zij oververmoeid de arbeidsmarkt. De leeftijdsgroep tot 30 jaar kampt, door alles wat hierboven staat, daarom het meest met chronische vermoeidheidsklachten. In het werkend leven blijken de inmiddels afgestudeerde jongeren ineens toch niet zo geniaal te zijn als ze jarenlang van hun omgeving te horen hebben gekregen.

Kinderen worden vaak door hun ouders op een voetstuk geplaatst. Dit komt door uitspraken zoals: “Alles is mogelijk”, “Je bent uniek”, “Je kunt alles worden als je maar wilt”. Op de werkvloer komen ze erachter dat ze nog veel moeten leren en hard moeten werken voor hun geld. De realiteit op de werkvloer is niet het beloofde land van rozengeur en maneschijn wat ze voor ogen hebben en blijkt anders dan voorgespiegeld. Onderaan moeten beginnen op de werkvloer en nog alles moeten leren en dat te combineren met alle overige ballen die ze in de lucht moeten houden, is een flinke uitdaging. Ook hebben ze vaak niet geleerd om met tegenslagen in het werkende leven om te gaan.

De druk van het werkende leven ligt hierdoor vaak hoog. Als het werk niet af is, wordt er verwacht ’s avonds door te jakkeren. Doordat stress al jaren diep van binnen in hun verstopt zit, staan ze ’s morgens doodmoe op en dan moet de werkdag nog beginnen. Het ontbreken van een vast contract, de hoge huis- en huurprijzen en geen hypotheek kunnen krijgen is nog een extra reden om nog een tandje erbij te zetten. Dat al deze extra inzet door hun leidinggevende niet gezien wordt en de pijn die dit met zich meebrengt, komen er vaak angstklachten en hartkloppingen om de hoek kijken.

Door de lang opgebouwde druk van steeds een topprestatie te willen leveren, die al van jongs af aan continu aanwezig is, is opgaan in en genieten van het werk er niet bij. Hierdoor missen jongeren de flow om zichzelf gelukkig te kunnen voelen. Tijd die ze tekort komen leveren ze in op sociale contacten, sport en gezond eten waardoor er een ongezonde leefstijl ontstaat en ze zichzelf verder uitputten.

Zo worden jongeren geleefd door hun agenda en is gebrek aan tijd de grootste vijand van de millenials en de iGeneratie (tieners). We kunnen perfect zijn is de gedachte als we maar genoeg ons best doen. Deze generaties concurreren met zichzelf en van je eigen schaduw kun je nooit winnen.

Minder hard werken en minder vergelijken

Jongeren zien niet in dat minder hard werken en jezelf niet continu met anderen vergelijken beter zou zijn. Meer tijd met jezelf doorbrengen door diep te kunnen ontspannen, bewegen en gezonde voeding tot je te nemen, werkt stress verlagend wat hard nodig is om de jarenlange opgebouwde stress in je lijf kwijt te raken.

Zowel het ambitieniveau van ouders als jongeren ligt steeds hoger, doordat de samenleving competitiever, materialistischer en individualistischer is geworden. Het onderwijs hamert op een prestatie. Ouders maken van hun kinderen opvoeden een project wat geslaagd moet zijn. En door social media gebruik vergelijken jongeren zich steeds met anderen en gaan ze niet in op waar ze mee bezig zijn, omdat de aandacht gaat naar het plaatje wat gedeeld moet worden op de socials perfect moet zijn.

Wat kun je als ouders doen om minder druk op te leggen?

• Controleer je kinderen wat minder en vraag niet iedere dag of ze hun huis- en leerwerk af hebben.
• Laat je kinderen regelmatig rustpauzes nemen.
• Wees niet bang als je kind lage cijfers haalt en dat het allemaal misgaat. Zo zijn ze op tegenslagen voorbereid.
• Ondersteun je kinderen met de vraag of je iets voor ze kunt doen.
• Laat ze afspreken met vrienden en de buitenlucht ingaan.
• En geef het goede voorbeeld door het zelf ook wat rustiger aan te doen.

Wat kun je als jongere doen?

• Wees niet bang om te falen of om een stap terug te doen. Je hoeft niet overal goed in te zijn.
• Neem voldoende ontspanningsmomenten voor jezelf, ga naar buiten en spreek fysiek meer met vrienden af.
• Ga niet alleen voor het snelle geld of het hoogste salaris als je gaat solliciteren, maar zoek een bedrijf dat echt oog voor jou heeft en tijd vrij maakt om jou goed te begeleiden. Een goede coach of een betrokken leidinggevende levert meer persoonlijke groei op waar jij uiteindelijk beter bij vaart.
• Er zijn zoveel keuzes, zodat je door de bomen het bos niet meer ziet. Wordt actie gerichter, zodat je kunt ontdekken wat bij jou past. Geef jezelf wel steeds voldoende tijd om dingen rustig te onderzoeken en uit te proberen. Volg je nieuwsgierigheid en maak vooraf een plan en stick to the plan. Laat je niet door anderen of social media verleiden om van jouw plan af te stappen.
• En schakel op tijd hulp in als je al langere tijd chronische vermoeidheid ervaart en merkt dat je niet lekker in je vel zit.

Ik krijg regelmatig als feedback van jongeren terug, dat de gesprekken met mij als laagdrempelig en vriendschappelijk worden ervaren. Loop jij als jongere of als ouder vast, app, bel of mail mij gerust vrijblijvend. Als je nieuwsgierig geworden bent wat ik voor jou zou kunnen betekenen, kun je voor meer informatie of recensies ook een kijkje nemen op mijn website www.maasstroomcoaching.nl.

Liefdevolle groet,

Petra Maas

Maasstroom Coaching